Alvido, Ey Gulsari

ChINGIZ AYTMATOV
ALVIDO, EY GULSARI
Qissa
Yozuvchi Chingiz Aytmatov ozining bu povestida Vatan urushidan
keyingi ogir yillarda qirgiz yilqichilari va choponlari partiya
azolarining qahramonona mehnatlarini tasvirlaydi.
Povestning bosh qahramoni Tanaboy yilqichilikdan choponlikka
otganda falokatga yoliqadi.
Vaqtida qoyxonalarni tamirlamagan,
pichan tayyorlamagan ferma mudirining kasofatidan bahorda sovliq
qoylar, qozilar nobud boladi, lekin yuqori idoralarga joylashib
olgan byurokratlar hamma aybni choponga tonkaydilar.
Tanaboy
partiyadan nohaq ochiriladi, lekin bu narsa choponning etiqodini
susaytirmaydi, u haqiqiy kommunistligicha qoladi.
I
Eski aravani keksa bir kishi haydab borardi.
Saman yorga
Gulsari ham juda qari edi.
Yassi toglikka tinkani quritadigan uzoq yol bilan chiqilardi.
Yaydoq Kulrang tepaliklarda qishda doim sovuq shamol yer yalab izgib
yurar, yozda esa tandirday qizib ketar edi.
Bu tepaliklar Tanaboy uchun jon azobi edi.
U aravani sekin
haydashni istamasdi.
Sekin yursa yuragi tars yorilib ketay derdi.
Yoshlik kezlari tuman markaziga tez-tez qatnab turishga togri kelar,
uyga qaytishida u har gal otning boshini qoyib yuborib, toqqa
choptirib chiqib ketar, uni qamchi bilan ayovsiz savalardi.
Agarda
hamrohlari bilan bir aravada ketayotgan bolsa, buning ustiga yana
aravaga hokizlar qoshilgan bolsa bormi, yerga sakrab tushib, indamay
kiyimlarini olardida, yayov ketardi.
Xuddi hujumga borayotganday
jon-jahdi bilan, qahr gazab bilan yurar va yassi toglik ustiga
kotarilgandagina toxtar edi.
U yerda koksini toldirib-toldirib
nafas olib, pastda ormalab kelayotgan ogir, katta aravani kutib
turardi.
Tez yurganidan yuragi gupillab urar va kokragida sanchiq
turar edi.
Har qalay hokizlarning qadamiga qarab, imillab
kelgandan kora yaxshi-ku!
Rahmatli Choro bazan dostining bunday galati qiliqlarini
korib tegishishni yaxshi korardi.
Nega omading kelmaydi, bilasanmi, Tanaboy? - derdi u, -
besabrligingdan.
Xudo haqqi.
Senga qolsa hamma narsa tezroq,
darrov bola qolsa.
Jahon revolyutsiyasi darhol bola qolsa!
Revolyutsiya u yoqda tursin, Aleksandrovkadan balandlikka
kotarilishga ham toqating yoq sening.
Hamma odamlar aravada
xotirjamgina otirib borishadi-yu, sen bolsang sakrab tushib, xuddi
orqangdan borilar quvayotganday toqqa qarab yugurasan, xosh, bundan
nima foyda korasan? Hech narsa.
Baribir tepada boshqalarni kutib
otirasanku.
Jahon revolyutsiyasiga ham bir ozing yeta olmaysan,
bilsang, boshqalarning ham tenglashib olishlarini kutasan.
Ammo bu bir zamonlardagi, uzoq otmishdagi gap edi.
Tanaboy bu
gal Aleksandrovkadagi balandlikdan qanday chiqib olganligini
sezmay ham qoldi.
Qariganida, demak, konikib qolibdi.
Aravani tez
ham, sekin ham haydagani yoq.
Otni oz holiga qoyib berdi.
Endi u
doim yolga yolgiz chiqardi.
Ottizinchi yillarda bu yollardan u bilan
birga shovqin solib yurgan bir toda yoshlarni endi qidirib topa
olmaysan.
Biri urushda halok bolgan, biri olgan, bitta yarimta tirik
qolganlarining ham kunlari sanogliq qolgan.
Yoshlar esa
mashinalarda yurishadi.
U bilan birga oriq qirchangi ot qoshilgan
aravada yurisharmidi.

Page navigation:

• < Prev
• Next >